| Electronic organ

student 106m:







Drobna naprawa organów Unitra Eltra Student 106.
'Trzeszczące' klawisze lub cichy dźwięk spowodowany może być zwykłym brakiem kontaktu styków klawiszy.
Nawet po latach 'wąsy' styków wyglądają na czyste, ale to tylko pozory.
Sprężyste 'wąsy' oczyściłem bardzo drobnym wodnym papierem ściernym, środki chemiczne niezbyt dobrze sobie z tym radziły.
Kompletny styk klawisza składa się z dolnej ramki masującej, pręcika mechanicznie połączonego z klawiszem i górnej ramki uruchamiającej generator.
Naciskanie delikatnie górnej ramki i zwarcie jej tym samym z pręcikiem powinno spowodować w głośniku tylko 'pyknięcie', jeżeli będzie słychać normalny dźwięk, oznaczać to będzie brak kontaktu z dolną ramką masującą.
Bardzo cichy dźwięk lub trzaski to brak kontaktu z górną ramką.


'Skrzypienie' zawiasów klawiszy usuniemy wpuszczając po kropli bardzo gęstego oleju - no chyba, że ktoś będzie się bawił w wyciąganie klawiszy i smarowanie zawiasów np. smarem teflonowym.
"Dziwne" dźwięki po prawidłowym nasmarowaniu zawiasów oznaczają ocieranie ogranicznika klawisza.
Klawisze ściągamy odkręcając część poruszającą styk.
Drugi etap to odczepienie sprężyny (najwygodniej z dolnego zaczepu).
Po odczepieniu sprężyny podnośmy klawisz od strony zawiasu i po uwolnieniu z uchwytu przesuwamy pod kątem w kierunku tylnej części organów.
Po zdemontowaniu klawisza smarujemy ogranicznik i instalujemy klawisz, naturalnie w odwrotnej kolejności.
Dobrze jest sprawdzić przy okazji gumowe amortyzatory przyklejone do klawisza oraz elastyczną nakładkę na ograniczniku, który po bokach pokrywamy niewielką ilością smaru.
Regulacja reakcji klawiszy:

Słuchawki:
Po podłączeniu słuchawek (w moim przypadku 32 Ohm  / 115 dB przy 1 kHz, 1 Vrms) usłyszymy mocne zakłócenia, nawet po ustawieniu suwaka głośności na minimum.
Zakłócenia to przede wszystkim "śpiew" generatorów i w mniejszym stopniu przydźwięk sieci.
Sygnał na słuchawkach jest zdecydowanie zbyt mocny, gniazdo słuchawkowe podłączone jest bezpośrednio do wyjścia wzmacniacza.
Zastosowanie opornika w szeregu ze słuchawkami praktycznie całkowicie zlikwiduje problem, ja zastosowałem 250 Ohm  / 1 W, ale myślę, że można spróbować 100 Ohm.
Przed zastosowaniem opornika dobrze jest sprawdzić co możemy jeszcze zrobić w celu likwidacji zakłóceń.
Bardzo wskazane jest podłączenie masy potencjometrów grubym przewodem (minimum 1,5 mm2) bezpośrednio do minusa zasilacza.
Wszystkie masy w organach wykonane są podobnym przewodem i schodzą się przy zasilaczu poza właśnie masą potencjometrów, która poprowadzona jest tylko cieniutkimi ekranami przewodów sygnałowych.
Zabieg poprawy masowania zdecydowanie zmniejszy zakłócenia, dodatkowo możemy zastosować kondensator 330 uF / 25 V niskoimpedancyjny bezpośrednio przy końcówkach zasilania płyty generatorów i dzielników i drugi identyczny przy wyjściu +18V zasilacza (lub wymienić oryginalny kondensator w zasilaczu na niskoimpedancyjny o takiej samej pojemności).
Efekt poprawy po zastosowaniu kondensatorów bardziej widoczny jest na oscyloskopie (zdecydowanie zmniejszają się zakłócenia linii zasilającej płytę generatorów i dzielników), ale na słuchawkach przed zastosowaniem opornika również usłyszymy różnicę (bardzo niewielka, ale jednak jest poprawa).

Informacje na temat konstrukcji elektroniki:
Producent: Unitra Eltra Bydgoszcz
Konstruktor: inż. Wiesław Bruliński
Klawisze: 41 (beznutowe oznaczenie)
Skala dźwiękowa: 3 oktawy + kwarta (od c do e3)
Ilość chórów: Jeden (8')
Rejestry: Flute, Reed 1, Reed 2, String
Regulacje:
1. Wspólny potencjometr od poziomu głośności na wewnętrznym głośniku, na gnieździe 'Słuchawki' i sygnału na wyjściu 'Wzmacniacz'
2. Potencjometr regulacji głębokości efektu 'Vibrato'
3. Przełącznik szybkości efektu 'Vibrato'
Moc wyjściowa wzmacniacza: 5W
Głośnik: 8W (8 Ohm, przekątna otworów pod śruby mocujące 120 mm), umieszczony w wewnętrznej obudowie typu compact
Odstęp poziomu sygnału od poziomu zakłóceń: 40 dB
Poziomy napięcia zasilającego (w moim egzemplarzu):
wzmacniacz +18,32 V,
pozostała elektronika +9,39 V
Ilość niezależnych generatorów: 12
Ilość wejść filtrów: 6
Zasilanie: 220 V / 50 Hz
Moc pobierana: 35 VA
Bezpiecznik: WTA-T-125 mA / 250 V
Masa: 15 kg
Wymiary:
930 x 390 x 165 mm (Student - 106)
880 x 400 x 155 mm (Student - 106 m)
Gniazdo 'Słuchawki':
pin 2,3 sygnał (bez opornika)
pin 4,5 masa
Gniazdo 'Wzmacniacz':
pin 3 wyjście (poziom regulowany potencjometrem głośności)
pin 2 masa

Generatory zbudowane są w oparciu o dwa tranzystory.
Pierwszy tranzystor to klasyczny generator, a drugi służy do dokładnego ukształtowania sygnału prostokątnego.

Dzielniki częstotliwości to układy UL1811 odpowiedniki SAJ110 (nadal dostępne).
Do każdego styku klawiszy doprowadzony jest sygnał bazowy oraz o dwa-razy większej częstotliwości od niego, sygnał modulujący.

Za pomocą odpowiednio dobranych rezystorów 'spinających' dwa sygnały o różnych częstotliwościach, uzyskany jest na wyjściu sygnał schodkowy o częstotliwości sygnału bazowego.

Klawiatura podzielona jest na sześć sekcji, sygnał schodkowy z każdej sekcji trafia osobnym ekranowanym przewodem do płytki filtrów fletowych.
Dźwięk C:
Flet

Reed 1

Reed 2

String

Wszystkie

Strojenie instrumentu:
Do strojenia organów można użyć świetnego programu AP Tuner i karty muzycznej Sound Blaster X-Fi, ja użyłem w wersji USB podpiętej pod laptopa.
Karty Sound Blaster są bardzo dokładne, co sprawdziłem dwoma źródłami sygnału wzorcowego.
Pamiętajmy o wyłączeniu wszelkich ulepszeń dźwięku karty muzycznej oraz na ustawieniu potencjometru 'VIBRATO' w organach na minimum.
Program AP Tuner działa bezproblemowo na Win 7 64 bit.

Jak widać na powyższym zdjęciu wszystkie cewki, którymi zmieniamy częstotliwość generatorów są opisane, podobnie jak wszystkie białe klawisze.
Cewki najlepiej ustawiać ceramicznym stroikiem o szerokości od 1 do 2 mm.
Drobna modyfikacja:
W przypadku podłączania dodatkowych efektów np. chorus, łatwo możemy uzyskać zmodyfikowany dźwięk na wewnętrznym głośniku organów.
Do gniazda organów opisanego 'Wzmacniacz' dochodzą dwa ekranowane przewody, jeden to wyjście generatora dźwięków, a drugi to wejście wewnętrznego wzmacniacza.
Przewody podłączone są do styku nr 3 gniazda wyjściowego.
Gniazdo najlepiej wymienić na gniazdo z przełącznikiem (rozwartym po włożeniu wtyczki).
Kabelek prowadzący do wewnętrznego wzmacniacza podłączamy do styku nr 1 i do jednej z blaszek przełącznika, a przewód generatora dźwięku do styku nr 3 i drugiej blaszki przełącznika.
W przypadku braku odpowiedniego gniazda jako 'zaślepkę' możemy użyć wtyczki ze zwartym pinem 1 i 3.